“Trudne”* dziecko ma w życiu pod górkę… Ponieważ zachowuje się “źle”, otrzymuje od życia krytykę, kary, przykre doświadczenia. Ciężko je kochać (więcej). Odrzucone, samotne, walczące ze światem…
* tak widzi to świat … prawda jest jednak taka, że dziecko nie jest trudne, tylko DOŚWIADCZA trudności w różnych obszarach
Nie da się jednak ukryć, że my rodzice także mamy pod górkę. To my najczęściej doświadczamy “złego” zachowania dziecka. Codziennie towarzyszy nam zmęczenie, frustracja, lęk i bezsilność. Żyjemy w napięciu – co się zaraz wydarzy, w domu, w szkole, w sklepie? Ciągle w stanie gotowości, stajemy do walki z naszym własnym dzieckiem. Obrywamy od dziecka. Za dziecko obrywamy od świata. Przegrywamy.
Żeby wychować “trudne” dziecko i pokonać związane z tym rodzinne kryzysy, trzeba wykonać ogromny wysiłek. Jednak ten wysiłek związany jest z rozwojem. To my rodzice musimy stawić czoła swoim największym słabościom…
Tylko razem, stabilni i poukładani mamy szansę odmienić wszystko na lepsze. Możemy sprawić, że ten kryzys, przez który przechodzimy, odkąd zostaliśmy rodzicami dziecka “trudnego”, stanie się niezwykłą i piękną historią naszego życia. Jeśli tego dokonamy, wszyscy zyskamy, wszyscy wzrośniemy.
Poniżej 11 wskazówek, które z pewnością w tym wyzwaniu pomogą:
1. Dbanie o siebie
Podstawa naszego przetrwania. Jeśli nie zadbamy o siebie, jeśli od czasu do czasu nie wyśpimy się porządnie, nie zjemy porządnie, nie spotkamy towarzysko z innymi dorosłymi ludźmi – po prostu możemy nie mieć siły, by udźwignąć to wszystko.
Musimy regularnie uzupełniać zapasy energii, by mieć co zużywać, kiedy przyjdzie pora, by dawać wsparcie dziecku.
2. Zero agresji
Nasze dziecko będzie biło, pluło, wyzywało nas od najgorszych, przeklinało… A my nic. NIGDY.
Jeśli odpowiemy dziecku tym samym – możemy być pewni, że wzmocnimy trudne zachowania dziecka i zafundujemy rodzinie kolejne kłopoty. Kiedy rodzic zachowuje się agresywnie, dziecko się boi. Kiedy dziecko się boi, mózg zalewa lęk. Kiedy mózg zalewa lęk, rozpadają się połączenia między neuronami. To przekłada się na pogłębienie deficytów naszego dziecka. I tym samym przekłada na pogorszenie jego zachowania.
Czy chcemy by było jeszcze gorzej? Czy chcemy by nasze dziecko cierpiało jeszcze bardziej? Czy sami chcemy jeszcze bardziej cierpieć?
I podziękujmy radom “ ludzi życzliwych”, którzy będą nam mówili “Jak on tak może, trzeba go ukarać!”. Oni nie mają pojęcia przez co przechodzimy… I nie mają pojęcia, jak takie “metody wychowawcze” rujnują nasze dziecko i naszą rodzinę.
(Nie potrafisz panować nad sobą? Rozwiń umiejętności).
3. Sojusz rodzicielski
Zgodnie. Mama i tata (nawet oddzielnie) rozmawiają z szacunkiem. Rozmawiają tym samym językiem. Zgadzają się co do najważniejszych decyzji, zasad i reguł rodzinnego życia.
To zapewni dziecku poczucie bezpieczeństwa. A poczucie bezpieczeństwa bezpośrednio wyłącza lęk w mózgu i leczy to, co “trudne”.
“Mama chroni, tata goni?”… To źle. Rodzice mają wspólnie WYCHOWYWAĆ dziecko. Konflikty między rodzicami, przepychanki, gierki i numerki – to będzie trzeba naprawić.
4. Modelowanie
Chcemy, by dziecko było serdeczne, empatyczne, kontrolowało swoją złość, szanowało innych, było zaangażowane i współpracowało? Najpierw sami musimy to w sobie rozwinąć.
Dzieci nie słuchają naszych mądrych kazań, a tym bardziej rozkazów. Dzieci nas kopiują. Widzą i naśladują. W ten sposób przebiega ich nauka “życia”.
Nie mamy wyboru. Chcemy, by dziecko rozwijało się w pożądanym przez nas kierunku? Musimy ten kierunek codziennie wskazywać swoim przykładem.
5. Uporządkowany świat
Chaos budzi przerażenie. Porządek daje poczucie bezpieczeństwa. Sprawmy, aby nasze rodzinne życie miało stały rytm. Dajmy dziecku ramę, o którą będzie się mogło oprzeć.
Pobudka, codzienne, znane rytuały, posiłki, zaplanowany czas na wszystko. Zaobserwujemy, że nasze dziecko będzie spokojniejsze i będzie bardziej z nami chciało współpracować.
“Trudne” dzieci nie lubią pustych i niepewnych czasów i przestrzeni 🙂 Wypełnione na konkretnych zadaniach godziny, dni, tygodnie pomogą im lepiej funkcjonować.
Rozmawiajmy, planujmy, porządkujmy rzeczywistość. Rzeczywistość, w której dzieci często po prostu się gubią.
6. Wzmocnienia pozytywne
Zamiast ciągle zrzędzić i ganić dziecko za “złe” zachowanie”, zmieńmy totalnie taktykę i wzmacniajmy zachowania “dobre”, które chcemy rozwijać.
“Złych” rzeczy starajmy się tak jakby nie widzieć. “Dobre” zawsze pochwalmy. To, na co będziemy zwracali naszą uwagę, będzie się częściej pojawiało się u naszego dziecka (więcej przeczytacie tutaj).
7. Wyznaczanie i bronienie granic
Czasami swoim ciałem (kiedy dziecko może zrobić sobie lub innym krzywdę). Najczęściej jednak słowami, powtarzanymi nawet i sto razy… “Na to się nie zgadzam… Tak robić nie wolno… NIE”.
“Trudne” dzieci granic nie widzą, nie czują, nie znoszą… I przez wiele lat to my rodzice musimy je im pokazywać. Pokazywać i bronić, by nie były z gumy. Stabilne, niezmienne.
Pytanie – jak my, w naszej relacji ze światem..? Czy tutaj mamy sprawy ułożone?
8. Przekierowywanie zachowania
“Nie rób tego, nie rób tamtego…” A co dziecko ma robić, kiedy często tego nie wie po prostu?
Łatwe to nie będzie, dla nas oczywiście, jednak nasz wysiłek naprawdę się opłaci 🙂
Każdą trudną sytuację potraktujmy jak lekcję. Powiedzmy dziecku wprost co może zrobić “żeby było dobrze”. (Więcej tutaj).
9. Działanie strategiczne (zamiast reakcji automatycznych)
Automatycznie to możemy najwyżej korzystać ze schematu “oko za oko, ząb za ząb” 🙂
Świadomie, to się musimy trochę bardziej natrudzić.
Najważniejsza zasada, to PRZECZEKAĆ mózgowy alarm, nie karać, nie gadać, nie płakać… Powinniśmy działać w trzech krokach. Przeczekać, aż silne pobudzenie układu nerwowego wygaśnie. Potem, gdy mózg dziecka będzie gotowy, uczyć samoświadomości i samoregulacji. A na końcu możemy rozmawiać o zachowaniu (strategia gad/ ssak/ człowiek).
10. Nauka empatii i umiejętności społecznych
Uczyć, uczyć, uczyć. Przez lat kilka, kilkanaście 🙂 Bo tego nasze dzieci po prostu nie czują.
„A czy Babci jest miło, gdy tak ją traktujesz..? A pamiętasz, jak Tobie Stasio zabrał klocki… jakie to było uczucie? Co możesz powiedzieć, by Hania chciała wrócić do zabawy z Tobą..?„
“Trudne” dzieci widzą inaczej (co jest też ich wielkim darem). Jednak wyraźnie, niestety, często widzą tylko siebie. Musimy pokazać im świat, w którym inni ludzie czują, cierpią, kochają… I chcą być dobrze przez nas traktowani. (więcej)
11. Szacunek do uczuć i potrzeb
Granice stawiamy “złemu” zachowaniu. Głośno mówimy STOP.
Emocje i potrzeby zawsze muszą mieć zielone światło. I tutaj, ponownie, czeka nas praca nad sobą.
Zachowanie dziecka to czubek góry lodowej. Pod spodem, pod powierzchnią wody, kryje się wielka bryła, z którą wygrać nie sposób, gdy jest niewidoczna. Walcząc z wierzchołkiem, tylko się zmęczymy… a sytuacja nie zmieni się ani o centymetr 🙂
“Widząc” i uwzględniają dziecka emocje i kryjące się pod nimi potrzeby – jesteśmy w stanie zapanować nad wszystkim… Naprawdę nad wszystkim. (Tutaj więcej na ten temat)
Powyższe punkty to nie tylko najbardziej skuteczne narzędzia wychowawcze, które pomogą naszemu “trudnemu” dziecku pokonać deficyty i rozwinąć umiejętności, ale są to także kroki milowe naszego rozwoju 🙂
Jeśli codziennie* będziemy trzymać się tych punktów, możemy nie tylko zminimalizować wszystko co “trudne” w funkcjonowaniu naszego dziecka, ale także uruchomić wiele “pięknego” w dziecku i przede wszystkim w sobie.
*Wersja realistyczna: chociaż trochę lub czasami 🙂
Jak powstają teksty na bloga?
Jestem nie tylko człowiekiem, kobietą, córką, siostrą, żoną, matką, szwagierką…ale także psychologiem i psychoterapeutką z ponad 15 letnim doświadczeniem zawodowym 🙂
To znacznie poszerza moje horyzonty i pomaga lepiej rozumieć siebie, swoje doświadczenie, emocje i ukryte motywy, jednocześnie rozumiejąc i szanując, co przeżywa drugi człowiek w relacji ze mną.
W pracy zawodowej, pomagam ludziom odzyskać nadzieję, że są w stanie pokonać kryzys i impas, w jakim się znaleźli. Oprócz pokonania kryzysu, pomagam także zrozumieć, jak budować zdrowe relacje z innymi, jak odczuwać i konstruktywnie wyrażać emocje i potrzeby, tak by w swoim życiu sięgać po to, co najlepsze!